O co chodzi w sortowaniu odpadów? – Materiały edukacyjne
Czy można nauczyć się segregacji odpadów raz na zawsze?
Jeśli ktoś raz nauczył się jeździć na rowerze, zawsze będzie umiał poprowadzić ten pojazd. W skrócie odpowiada za to tzw. pamięć mięśniowo-ruchowa. Często mawia się, że dana czynność jest prosta jak jazda na rowerze. Czy zatem podobnie można nabyć umiejętności prawidłowego sortowania odpadów raz na zawsze? Ten proces jest bardziej złożony i zależy od wielu czynników zewnętrznych. Eliminując jednak te, na które nie mamy wpływu, możemy nauczyć się zasad uniwersalnych, w miarę potrzeb uzupełnianych informacjami o lokalnej organizacji selektywnej zbiórki. Warto jednoznacznie powiedzieć, iż sortowania odpadów w dobie zmieniających się technologii, opakowań, mody i innych czynników nie można nauczyć się na pamięć. Dlatego też w ramach naszego kolejnego projektu edukacyjnego pn. Jestem Eko – segreguję wszystko! chcemy przybliżyć Państwu zasady uniwersalne, które sprawdzą się w całej Polsce i większości krajów UE. Oczywiście na wstępie zachęcamy do maksymalnego ograniczenia wytwarzanych odpadów. Jeśli jednak już musimy pozbyć się rzeczy, które utraciły u nas swoją funkcję, wpierw poszukajmy dla nich innego zastosowania, później spróbujmy przekazać lub sprzedać je innym osobom, a dopiero w sytuacji braku zainteresowania wyrzućmy z zachowaniem zasad związanych z sortowaniem odpadów.
Dlaczego sortowanie odpadów jest ważne?
Sortowanie odpadów ma na celu przede wszystkim zwiększenie możliwości ich przetworzenia. Istnieją przemysłowe technologie sortowania, które pozwalają wyciągnąć pojedynczą kartkę papieru ze strumienia odpadów zmieszanych. Jednakże w praktyce w strumieniu odpadów zmieszanych spotka się ona ze środkami higieny osobistej, ze zużytym olejem po usmażonym kotlecie, a czasem także z innymi zanieczyszczeniami, które do kosza trafić nie powinny. Tym samym jej oddzielenie w sortowni będzie bezcelowe. Ze względu na zabrudzenia, które pochłonie, nie będzie ona atrakcyjnym surowcem dla recyklera. W dalszej kolejności istotna jest umiejętność rozpoznawania materiałów, z jakich wykonane są rzeczy, które wyrzucamy. Coraz więcej sieci handlowych stosuje na opakowaniach kolorystyczne oznaczenie odpowiadające barwie pojemnika/worka, do jakiego opakowanie powinno trafić. Częstym błędem jest sugerowanie się potocznym nazewnictwem opakowań i próba wysortowania każdego najmniejszego elementu. Większość z nas wyjmuje cukierek z „papierka”. Tymczasem powszechnie cukierki pakowane są w tworzywa sztuczne, ewentualnie aluminiowe sreberka. Zatem umieszczenie takiego opakowania w pojemniku na papier jedynie spowoduje zanieczyszczenie innych prawidłowo wrzuconych odpadów z papieru i tektury. Przytoczony przykład ma jedynie skłonić do refleksji nad potrzebą oceny materiału, z jakim mamy do czynienia, przed podjęciem decyzji o umieszczeniu go w konkretnym pojemniku.
Baterie i akumulatory – wyzwania selektywnej zbiórki
Jeszcze kilkanaście lat temu, mówiąc o potrzebie selektywnego zbierania baterii, można było myśleć o jednorazowych bateriach typu „paluszek” lub jego większych pojemnościowo braci. Obecnie mówiąc „segreguj baterie” uwagę należy zwrócić na ich wszechobecność w przedmiotach codziennego użytku w postaci ładowalnych wielokrotnie mini akumulatorów obecnych m.in. w szczoteczkach do zębów, zabawkach, lampkach ogrodowych, a w przypadku jednorazowych nośników energii także w świecących balonach, oświetleniu rowerowym czy świątecznej figurce śpiewającego Mikołaja. Są to bardzo małe przedmioty o znaczącej wartości (jeśli zostaną selektywnie zebrane) oraz istotnym zagrożeniu dla środowiska (jeśli trafią w miejsca dla nich nieprzeznaczone). Zawarte w bateriach i akumulatorach metale można odzyskać w specjalistycznych instalacjach. W przypadku wyrzucenia zwłaszcza małych baterii poza systemem selektywnego zbierania, ich szanse na recykling znacząco maleją, a zagrożenie, jakie niosą dla środowiska, wzrasta. Często nie są one w pełni rozładowane lub są nadal wbudowane w urządzenie, w którym pełniły funkcję dostawcy energii. Nieraz przyczyną pożaru odpadów w sortowniach były niewłaściwie wyrzucone baterie i akumulatory.
Przewodnik po skutecznym sortowaniu odpadów – kilkanaście prostych zasad
Poniżej prezentujemy kilkanaście praktycznych rad dotyczących sortowania odpadów. Więcej na ten temat mogą Państwo znaleźć na naszym profilu na Facebook’u.
- Możesz wyrzucać brudne opakowania, ale postaraj się, aby były puste.
- Jeśli nie zbierasz zakrętek na cele charytatywne, zostawiaj je na butelkach. Wówczas nie zaginą na placach przeładunkowych i sitach sortowni.
- Słoiki i butelki szklane wyrzucaj razem z zakrętkami. Podczas przetwarzania szkła wyłapią je magnesy.
- Folia aluminiowa zwinięta w kulkę wrzucona do żółtego pojemnika zostanie wyłapana w sortowni.
- Aluminiowe wieczko z jogurtu złóż na pół, a zwiększysz jego szansę na recykling.
- Bioodpady to nie tylko trawa i liście, ale także resztki z kuchni. Postaraj się aby trafiały do kompostownika.
- Elektryczna szczoteczka do zębów, pilot do bramy, samochodzik na pilota to cenne elektroodpady. Nie wyrzucaj ich do odpadów zmieszanych. Skorzystaj z dostępnych punktów zbiórki ZSEiE (Zużyty Sprzęt Elektryczny i Elektroniczny)
- Przed wyrzuceniem elektronicznej zabawki, oddziel od niej baterię/akumulator.
- Światełka z choinki, nawet popsute to cenne surowce. Wyrzucaj je do elektroodpadów.
- Spróbuj sprzedać lub oddać niepotrzebne zabawki, ubrania innym osobom.
- Zgniatając opakowania, zmniejszasz zużycie worków przeznaczonych na ich zbieranie.
- Worek do kosza nie musi być z rolki. Spróbuj użyć starą reklamówkę, worek po papierze toaletowy…
- Puszki po napojach zgniataj na płasko – nie pionowo. Dzięki temu nie zaginą w sortowni.
- Zastanów się czy musisz kupować kolejne ubrania? Może przeszyj coś na nowo. Skróć na lato długie spodnie.
- Jeśli spotkasz biały pojemnik na szkło, oznacza to, że należy wrzucać tam tylko bezbarwne opakowania. Wówczas zielone kosze służą wyłącznie na szkło kolorowe.
- Bateria zawiera w sobie cenne metale, które odzyska recykler, ale tylko wtedy, gdy wyrzucisz ją do pojemnika na baterie.
- Puszki po farbach i lakierach należy oddać do PSZOK-u, pomimo, że są z plastiku lub metalu, nie powinny trafić do żółtego worka.
- Puszki po farbach i lakierach należy oddać do PSZOK-u, pomimo, że są z plastiku lub metalu, nie powinny trafić do żółtego worka.
Jeśli któraś z w/w rzeczy była w Twoim domu kilka miesięcy lub lat, to zmieści się w tam jeszcze przez kilka dni od zepsucia, zanim przy okazji zakupów wyrzucisz ją w centrum handlowym lub w PSZOK podróżując obok niego.
Projekt finansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego w ramach otwartego konkursu ofert na realizacje zadań publicznych Województwa Małopolskiego w obszarze ekologii i ochrony dziedzictwa przyrodniczego w 2022 roku pn. EkoMałopolska oraz gminy: Zielonki, Wielka Wieś, Igołomia-Wawrzeńczyce.
Projekt „Jestem EKO – segreguję wszystko!” realizowany przez Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Zielonki przy wsparciu Stowarzyszenia Korona Północnego Krakowa oraz Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej AGH (KN BOZON).
Autor tekstu: dr inż. Jacek Pietrzyk – koordynator projektów edukacyjnych
